ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામના સૌથી અગ્રણી નેતાઓમાંના એક મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી (mahatma gandhi )ની જન્મજયંતિ નિમિત્તે દર વર્ષે 2 ઓક્ટોબરે વૈશ્વિક સ્તરે ગાંધી જયંતિ મનાવવામાં આવે છે. ગાંધી, જેમને નોબેલ પારિતોષિક વિજેતા રવિન્દ્રનાથ ટાગોર દ્વારા મહાત્માનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું હતું, તેઓ એક રાજકારણી, સામાજિક કાર્યકર અને વકીલ હતા. જેમની વિચારધારાઓ અને સંઘર્ષોથી 1947માં ભારતની આઝાદી થઈ. તેઓ પ્રેમથી ‘બાપુ’ અને ‘રાષ્ટ્રપિતા’ તરીકે જાણીતા હતા. . ‘સ્વરાજ (સ્વ-શાસન)’ અને ‘અહિંસા (અહિંસા)’માં તેમની અતૂટ માન્યતાએ તેમને વિશ્વભરમાં પ્રશંસા મેળવી.
ગાંધી જયંતિનું મહત્વ
મહાત્મા ગાંધીનો જન્મ 2 ઓક્ટોબર, 1869ના રોજ ગુજરાતના પોરબંદરમાં થયો હતો. રાષ્ટ્રમાં તેમના યોગદાનની ઉજવણી કરવા માટે, ગાંધી જયંતિ દર વર્ષે ભારતમાં રાષ્ટ્રીય રજા તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. મહાત્મા ગાંધીએ અહિંસક પ્રતિકાર અપનાવ્યો અને બ્રિટિશ સંસ્થાનવાદી શાસન સામે સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં મોખરે હતા. તેમણે અસહકાર ચળવળ, સવિનય અસહકાર ચળવળ અને ભારત છોડો ચળવળ સહિત ભારતમાં વિવિધ સ્વતંત્રતા ચળવળોનું નેતૃત્વ કર્યું હતું. તેમના શબ્દો અને કાર્યોએ ભારતમાં વસાહતી શાસન સામેના વિરોધમાં સક્રિયપણે ભાગ લેવા માટે ઘણાને પ્રેરણા આપી.અહિંસામાં મહાત્મા ગાંધીની માન્યતાને માન આપીને, સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ તેમનો જન્મદિવસ, ઓક્ટોબર 2, આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ તરીકે નિયુક્ત કર્યો.
ગાંધીજીનાં જન્મ દિવસને “અહિંસા દિવસ” તરીકે પણ મનાવવામાં આવે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ મહાત્મા ગાંધીના જન્મદિવસ પર ઉજવવામાં આવે છે.જાન્યુઆરી 2004માં, ઇરાની નોબેલ વિજેતા શિરીન ઇબાદીએ મુંબઇનાં વર્લ્ડ સોશિયલ ફોરમમાં આંતરરાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થીઓને ભણાવતા પેરિસનાં એક હિન્દી શિક્ષક પાસે આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. આ વિચાર ધીમે ધીમે ભારત સરકારનાં નેતાઓનું ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું ત્યારબાદ લાંબી જેહમત બાદ 2 ઓક્ટોબરે ગાંધીજીનાં જન્મદિવસે અહિંસા દિવસ ઉજવવાનું નક્કી થયું. ભારતને આઝાદી તરફ દોરી જવામાં મદદ કરનાર મહાત્મા ગાંધી વિશ્વભરમાં નાગરિક અધિકાર અને સામાજિક પરિવર્તન માટે અહિંસક આંદોલન માટે પ્રેરણારૂપ છે. તેમના સમગ્ર જીવન દરમ્યાન, દમનકારી પરિસ્થિતિઓમાં અને મોટે ભાગે અનિર્ણનીય પડકારોનો સામનો કરીને પણ ગાંધીજી અહિંસા પ્રત્યેની તેમની માન્યતા માટે કટિબદ્ધ રહ્યા.
ગાંધી જયંતિ કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે?
ગાંધીની જન્મજયંતિ નિમિત્તે ભારતમાં અને વિશ્વભરમાં અનેક કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. શાળાઓ, કોલેજો અને સરકારી સંસ્થાઓમાં પ્રાર્થના સેવાઓ અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો સાથે દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ઉજવણી દરમિયાન સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ, દેશભક્તિના ગીતો, નૃત્યો અને મહાત્મા ગાંધીના ઉપદેશો વિશેના ભાષણો પણ સામાન્ય છે. દેશભરના નેતાઓ રાજઘાટ, નવી દિલ્હી ખાતે પણ શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે, જ્યાં મહાત્મા ગાંધીની સમાધિ છે. (rajghat , new delhi)
