વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની કેબિનેટે બુધવારે “એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી” તરીકે વ્યાપકપણે ઓળખાતી દરખાસ્તને મંજૂરી આપી હતી, જે લોકસભા અને રાજ્યોની વિધાનસભાઓના એકસાથે યોજવાના લક્ષ્યમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ પગલું છે જે સરકાર કહે છે કે ખર્ચમાં ઘટાડો કરશે અને ઘટાડો કરશે. વિશ્વની સૌથી મોટી લોકશાહીમાં મતદાન પ્રક્રિયામાં લોજિસ્ટિકલ અવરોધો.
સંસદના શિયાળુ સત્રમાં બિલ રજૂ થઈ શકે છે તેવી ચર્ચા વચ્ચે, સરકારી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે કેન્દ્ર ગૃહમાં બિલને ખસેડતા પહેલા સર્વસંમતિ બનાવવા આતુર છે. સૂત્રોએ ઉમેર્યું હતું કે, સરકાર પર શિયાળુ સત્ર દ્વારા જ “એક રાષ્ટ્ર, એક મતદાન” (ONOP)ને બિલ તરીકે લાવવા માટે કોઈ દબાણ નથી.
પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદની આગેવાની હેઠળની ઉચ્ચ સ્તરીય પેનલે કેન્દ્રીય કેબિનેટને પોતાનો અહેવાલ સુપરત કર્યા બાદ આ વિકાસ થયો છે.
પીએમ મોદીએ, ગયા મહિને તેમના સ્વતંત્રતા દિવસના સંબોધન દરમિયાન, ONOP ની હિમાયત કરી, એવી દલીલ કરી કે વારંવાર ચૂંટણીઓ દેશની પ્રગતિમાં અવરોધ ઉભી કરે છે.
બુધવારના વિકાસથી કેન્દ્રની શાસક ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) અને વિપક્ષી જૂથ વચ્ચે તાત્કાલિક શબ્દ યુદ્ધ શરૂ થયું, જે દર્શાવે છે કે જ્યારે પણ બિલ સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવશે ત્યારે તે ઊંડા ધ્રુવીકરણ સત્ર તરફ દોરી શકે છે, જેમ કે પ્રથમ બે સત્રોમાં જોવા મળ્યું હતું. 18મી લોકસભા જે આ જૂનથી અમલમાં આવી હતી.
આક્રમક પર વિપક્ષ, ભાજપે વળતો પ્રહાર
કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ કહ્યું: “અમે આ સાથે ઉભા નથી. લોકશાહીમાં એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી ચાલી શકે નહીં. જો આપણે આપણી લોકશાહી ટકી રહે તેવું ઈચ્છતા હોઈએ ત્યારે જરૂર મુજબ ચૂંટણી યોજવી જોઈએ. પાર્ટીના પ્રવક્તા મણિકમ ટાગોરે કહ્યું કે બિલ ગૃહના ફ્લોર પર પરાજિત થશે.
તેમના સાથી, શિવસેના (ઉદ્ધવ બાળાસાહેબ ઠાકરે)ના અરવિંદ સાવંતે, સરકાર પર દેશની પ્રાથમિકતાઓનું ભાન ન હોવાનો આરોપ મૂક્યો અને ભાર મૂક્યો કે તેમની પાર્ટી આ દરખાસ્તની “ત્રુટિઓ” તરીકે ઓળખાવશે. વિપક્ષી સમાજવાદી પાર્ટી (SP) એ પણ જણાવ્યું હતું કે સરકાર ONOP લાગુ કરવા અંગે “ગૂંચવણમાં” હતી અને તેણે સ્પષ્ટ કરવું જોઈએ કે આવા પગલાથી દેશને કેવી રીતે મદદ મળશે. કેન્દ્ર સરકાર પર પ્રહાર કરતાં તૃણમૂલ કોંગ્રેસના સંસદસભ્ય ડેરેક ઓ બ્રાયને કહ્યું, “એક દેશ, એક ચૂંટણી એ લોકશાહી વિરોધી ભાજપનો બીજો સસ્તો સ્ટંટ છે.”
ઓલ ઇન્ડિયા મજલિસ-એ-ઇત્તેહાદુલ મુસલમીન (AIMIM)ના નેતા અસદુદ્દીન ઓવૈસીએ X પર પોસ્ટ કર્યું: “મેં સતત #OneNationOneElections નો વિરોધ કર્યો છે કારણ કે તે સમસ્યાની શોધમાં ઉકેલ છે. તે સંઘવાદનો નાશ કરે છે અને લોકશાહી સાથે સમાધાન કરે છે, જે બંધારણના મૂળભૂત માળખાનો ભાગ છે…”
ભાજપે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ONOP તિજોરી માટે ફાયદાકારક રહેશે કારણ કે તે ચૂંટણી ખર્ચમાં ઘટાડો કરશે અને 28 રાજ્યો અને 8 કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો ધરાવતા દેશમાં વિશાળ વ્યવસ્થાની આવશ્યકતા ધરાવતી મતદાન પ્રક્રિયાના લોજિસ્ટિક્સને સરળ બનાવશે. દરખાસ્ત પરના સ્ટેન્ડ માટે ભાજપે કોંગ્રેસને “દેશ વિરોધી (દેશ વિરુદ્ધ) પણ ગણાવી હતી. જનતા દળ (યુનાઇટેડ), અથવા જેડી(યુ), સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે તેમના નેતા નીતિશ કુમાર હંમેશા ONOP ની તરફેણમાં રહ્યા છે. ભાજપના સાથી પક્ષે પહેલને સમર્થન જાહેર કર્યું હતું.
‘એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી’ શું છે અને તે કેવી રીતે કાર્ય કરી શકે છે
એક પ્રેસ બ્રીફિંગમાં, કેન્દ્રીય પ્રધાન અશ્વિની વૈષ્ણવે જણાવ્યું હતું કે સરકારે દરખાસ્તને મંજૂરી આપવાના કેબિનેટના નિર્ણયની જાહેરાત કરીને બે તબક્કામાં ONOP લાગુ કરવાની યોજના બનાવી છે. પ્રથમ તબક્કામાં લોકસભા અને રાજ્યની ચૂંટણીઓ એકસાથે કરાવવાની યોજના છે. બીજા તબક્કામાં સામાન્ય ચૂંટણીના 100 દિવસની અંદર સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ (પંચાયત અને નગરપાલિકાઓ) હાથ ધરવામાં આવશે. ઉપરાંત, તમામ ચૂંટણીઓ માટે એક સામાન્ય મતદાર યાદી અને અમલીકરણ જૂથની રચના માટેની યોજનાઓ છે.
કોવિંદ સમિતિ, જેણે આ મુદ્દા પર વિગતવાર ચર્ચા કરી હતી, તેણે પણ આવા જૂથની રચના માટે કહ્યું હતું અને બે તબક્કાના અમલીકરણની દરખાસ્ત કરી હતી. પેનલ સાથેની તેમની ચર્ચામાં, કોંગ્રેસ, દ્રવિડ મુનેત્ર કઝગમ (DMK), આમ આદમી પાર્ટી (AAP), કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઈન્ડિયા (માર્કસિસ્ટ), તૃણમૂલ કોંગ્રેસ, AIMIM અને સમાજવાદી પાર્ટી, અન્યો વચ્ચે હતા. દરખાસ્ત સામે. 47 રાજકીય પક્ષોએ પ્રતિસાદ આપ્યો, જેમાં 32 સહમત અને 15 એક સાથે ચૂંટણીઓ સાથે અસંમતિ દર્શાવતા હતા.
“એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી” નો વિચાર સૌપ્રથમ 1980 ના દાયકામાં પ્રસ્તાવિત કરવામાં આવ્યો હતો. જસ્ટિસ બીપી જીવન રેડ્ડીની આગેવાની હેઠળના કાયદા પંચે મે 1999માં તેના 170મા રિપોર્ટમાં કહ્યું હતું કે “આપણે એવી સ્થિતિમાં પાછા જવું જોઈએ કે જ્યાં લોકસભા અને તમામ વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એક સાથે યોજવામાં આવે”.
1951-52, 1957, 1962 અને 1967માં લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓની ચૂંટણીઓ એક સાથે યોજાઈ હતી. જો કે, વિધાનસભાઓના અકાળ વિસર્જનને કારણે રાજ્યની વિધાનસભાઓનું ચક્ર ખોરવાઈ ગયું હતું. 1970ની શરૂઆતમાં લોકસભા પણ ભંગ કરી દેવામાં આવી હતી. 
